การดูแลเด็กแรกเกิด สำหรับคุณแม่และลูก
การดูแลเด็กแรกเกิด สำหรับคุณแม่และลูกการตั้งท้อง คือเรื่องที่น่าดีใจสำหรับทุกคนในครอบครัว เพราะเหตุว่าจะมีสมาชิกใหม่ตัวน้อยๆมากขึ้นมาในบ้าน แม่ที่กำลัง ท้อง นอกเหนือจากที่จะมีความรู้สึกตื่นเต้นกับวันคลอดที่ใกล้จะมาถึงแล้ว ยังมีความหนักใจในหัวข้อการดูแลลูกข้างหลังคลอดด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งม่าม้ามือใหม่และก็แม่ที่จะต้องเลี้ยงลูกผู้เดียว การเตรียมพร้อมให้พร้อมก่อนถึงวันคลอดจะช่วยลดความรู้สึกไม่ค่อยสบายใจรวมทั้งสร้างความเชื่อมั่นสำหรับในการอุปถัมภ์ทารกแรกเกิดได้
ทารกแรกเกิด คือ เด็กแรกคลอดที่แก่ตั้งแต่ตอนแรกกำเนิด ถึง 1 เดือน ช่วงชีวิตนี้เป็นระยะที่มีความหมาย เพราะว่าเด็กทารกมีการเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมจากข้างในท้องแม่ออกมาสู่สิ่งแวดล้อมข้างนอก ก็เลยจะต้องมีการปรับตัวเป็นอันมากเพื่อกับสภาพแวดล้อมข้างนอกท้องคุณแม่ อีกทั้งเป็นวัยที่การผลิตพื้นฐานการพัฒนาลักษณะท่าทางในอนาคต ฉะนั้น แม่ก็เลยจำต้องเอาใจใส่ดูแลอย่างใกล้ชิดเป็นพิเศษ
โดยหลักแล้ว การดูแลทารกแรกเกิด มีสองเรื่องร่วมกัน เป็นการดูแลทางด้านร่างกายและก็การดูแลด้านจิตใจ การดูแลทางด้านร่างกายเป็นเรื่องโภชนาการของกิน, การให้เด็กแรกคลอดนอนพักอย่างพอเพียง ในสถานที่ที่สะอาด อากาศถ่ายเทได้สะดวก แล้วก็ไม่มีอันตราย, การดูแลระบบขับถ่าย, การดูแลความสะอาด, การรักษาสุขภาพร่างกายให้อบอุ่นแข็งแรง แล้วก็การดูแลเรื่องระบบทางเท้าหายใจ
สำหรับในการดูแลด้านจิตใจหมายถึงการชุบเลี้ยงทารกแรกเกิดด้วยความรักรวมทั้งความอบอุ่น ซึ่งจะเป็นการสร้างรากฐานทางจิตใจที่ดีให้กับลูกตั้งแต่ยังเล็ก และก็จะส่งผลต่อเนื่องไปตราบจนกระทั่งเขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ การดูแลทารกแรกเกิดในหัวข้อต่างๆมีเนื้อหาดังต่อไปนี้
ของกินสำหรับทารกแรกเกิดองค์การอนามัยโลกเสนอแนะ "ให้นมแม่สิ่งเดียว 6 เดือน รวมทั้งนมแม่ร่วมกับอาหารเสริมนานจนกระทั่ง 2 ปี หรือมากยิ่งกว่า" ด้วยเหตุว่า นมแม่ เป็นของกินที่ดีเยี่ยมที่สุดสำหรับเด็กแบเบาะ และก็สารอาหารในนมแม่ไม่อาจจะตอบแทนได้ด้วยนมผสม ม่าม้าควรจะให้ลูกดูด นมแม่ โดยทันทีข้างหลังคลอด และก็ให้ดูด 8-12 ครั้งต่อวัน ก่อนให้นมแม่จำเป็นต้องล้างมือทุกหน ท่อนหัวนมชำระล้างช่วงเช้าและก็เย็นขณะอาบน้ำก็พอเพียงแล้ว
การให้นมลูกควรจะให้ในสถานที่ที่สงบและก็สะอาด ควรจะนวดเต้านมและก็ลานจุกนมให้นุ่ม แล้วก็บีบนมออกราวๆ 2-3 หยดก่อนให้ลูกดูด จัดท่าทางให้สบาย โดยม่าม้าอุ้มลูกเอียงเข้าพบตัว ให้ปากของลูกอยู่ตรงจุกนม มืออีกข้างประคับประคองเต้านม แล้วก็ใช้จุกนมกระตุ้นริมฝีปากลูกให้ลูกอ้าปาก หลังจากนั้นเขยื้อนลูกเข้าพบเต้านมอย่างรวดเร็ว ให้ทอฟฟี่จุกนมให้ลึกถึงลานจุกนม และก็ลิ้นอยู่ใต้ลานนม เมื่อลูกอิ่มแล้วจะถอนปากออกมาจากจุกนมเอง แต่ว่าถ้าเกิดอิ่มแล้วยังอมจุกนมอยู่ ให้ท่านแม่ใช้นิ้วกดคางเบาๆหรือใช้นิ้วก้อยใส่เข้ามุมปากของลูกนิดหน่อย แล้วจึงดึงจุกนมออก
การอุ้มทารกแรกเกิดการอุ้มทารกแรกเกิดมี 3 แบบหมายถึงการอุ้มในท่าธรรมดา การอุ้มเรอ แล้วก็การอุ้มปลอบโยน (1) การอุ้มในท่าธรรมดา ทำเป็นโดยแม่อุ้มเด็กทารกเอียงเข้าพบทางอก เข้าข้างทอยของเด็กแบเบาะอยู่บนข้อพับแขนของแม่ วางทอดแขนไปตามลำตัวของเด็กแบเบาะ อีกมืออุ้มช้อนส่วนตูดแล้วก็ตอนขา ลำตัวเด็กแรกเกิดแอบชิดกับลำตัวของแม่ ให้หัว คอ แล้วก็ลำตัว อยู่ในแนวเดียวกัน (2) การอุ้มเรอ มีสองท่าเป็นท่าอุ้มพาดไหล่ ให้ท้องของเด็กแรกเกิดกดรอบๆไหล่ของแม่เพื่อไล่ลม แล้วก็ท่าอุ้มนั่งบนตัก โดยให้เด็กอ่อนหันออก มือข้างหนึ่งของแม่จับที่ทรวงอกของเด็กแรกคลอด ส่วนมืออีกข้างคลำข้างหลัง ขณะคลำให้ก้มตัวเด็กแรกคลอดไปด้านหน้าน้อย เพื่อพุงถูกกดรวมทั้งไล่ลมออก (3) การอุ้มปลอบประโลม คล้ายกับการอุ้มเรอ แม้กระนั้นแม่คุยกับเด็กอ่อนไปด้วยเพื่อเด็กแรกคลอดรู้สึกสงบแล้วก็ไม่มีอันตราย
การอาบน้ำทารกแรกเกิดการอาบน้ำทารกแรกเกิดต้องระมัดระวังในเรื่องของสถานที่และก็เวลาสำหรับเพื่อการอาบ ควรจะอาบในรอบๆที่ไม่มีลมโกรก อาบวันละสองครั้งรวมทั้งสระผมวันละครั้ง (หรือตามสภาพภูมิอากาศ) ในตอนเวลาสายๆหรือบ่ายๆในขณะที่มีอากาศอบอุ่น ควรจะอาบราว 5-7 นาทีก็พอเพียงแล้ว ด้วยเหตุว่าถ้าหากอาบนานเกินความจำเป็นจะมีผลให้เด็กอ่อนป่วยได้ และไม่ควรจะอาบน้ำโดยทันทีข้างหลังให้นมแม่
ก่อนอาบแม่จะต้องล้างมือและก็แขนให้สะอาด ผสมน้ำอุ่นครึ่งอ่าง แล้วก็ใช้ศอกจุ่มในน้ำเพื่อทดลองอุณหภูมิของน้ำให้อุ่นพอดิบพอดี ชำระล้างใบหน้า ใบหู ซอกหู แล้วก็สระผมให้เป็นระเบียบเรียบร้อยก่อนอาบน้ำ การอุ้มลูกอาบน้ำในอ่างทำเป็นโดยใช้มือจับหวานใจแร้ของลูก ให้ไหล่ของลูกพิงบนแขนของแม่ เพื่อล็อกตัวลูกให้คงที่คุ้มครองลูกหลุดมือ ใช้ฟองน้ำชุบน้ำลูกเนื้อลูบตัวเด็กอ่อนให้แฉะ ใช้สบู่ลูบคลำชำระล้างรอบๆซอกคอ แขน ลำตัว ขา แล้วล้างออกให้สะอาด แล้วเปลี่ยนแปลงมาชำระล้างรอบๆข้างหลัง ตูด และก็ขา ของเด็กอ่อน ถ้าหากเด็กแรกคลอดตัวโตน้ำหนักมากมาย สามารถสระผมรวมทั้งฟอกสบู่บนเบาะ และหลังจากนั้นก็ค่อยอุ้มลงล้างตัวในอ่างอาบน้ำได้
เมื่ออาบน้ำเสร็จแล้วให้อุ้มเด็กทารกขึ้นจากอ่างให้รอบคอบ แล้วเอามาวางบนที่พักผ่อน ใช้ผ้าที่เอาไว้สำหรับเช็ดตัวซับน้ำให้แห้ง ไม่ถูหรือเช็ดแรงๆใช้สำลีชุบน้ำสุกสุกที่เย็นแล้วสองก้อน ถูชำระล้างตาของเด็กแรกเกิดครั้งละข้าง โดยเช็ดถูจากหัวตาไปพบงตา ใช้สำลีชุบแอลกอฮอล์ขัดถูชำระล้างสะดือ โดยขัดถูวนจากภายในออกมาข้างนอก เสร็จแล้วจึงใส่เสื้อผ้าให้เด็กแบเบาะให้เหมาะสมกับฤดูรวมทั้งสภาพภูมิอากาศ และก็ห่อตัวด้วยผ้าขนหนูเพื่อสร้างความอบอุ่นให้ร่างกาย
การดูแลรักษาสุขภาพโพรงปากของทารกแรกเกิดม่าม้าควรจะเอาใจใส่สุขภาพโพรงปากของเด็กอ่อนตั้งแต่ต้นกำเนิด เพราะเหตุว่าจะเป็นการคุ้มครองป้องกันแล้วก็ลดช่องทางที่จะกำเนิดปัญหาฟันผุในอนาคต แนวทางการทำความสะอาดโพรงปากของทารกแรกเกิดทำเป็นโดย ใช้นิ้วพันผ้านุ่มๆชุบน้ำสุกสุกที่สะอาดถูให้ทั่วด้านในโพรงปาก รอบๆลิ้น เหงือก เพดานปาก แล้วก็กระพุ้งแก้ม เพื่อไม่ให้มีคราบเปื้อนนมติดอยู่ ชำระล้างวันละสองครั้ง รุ่งเช้าและก็เย็นข้างหลังให้นมแม่ แม้กระนั้นไม่สมควรเช็ดถูข้างหลังรับประทานนมอิ่มใหม่ๆควรจะเว้นตอนครู่หนึ่ง และก็ควรจะแยกการใช้แรงงานผ้าถูในโพรงปากกับผ้าอ้อมห่อตัว วิธีการทำความสะอาดโพรงปากให้เด็กแบเบาะอย่างสม่ำเสมอ จะก่อให้เขารู้จักกับการมีวัสดุเข้าไปในปาก เป็นการฝึกฝนให้มีความคุ้นเคยกับการมีโพรงปากที่สะอาด เมื่อโตขึ้นลูกก็จะมีนิสัยรักษาสุขภาพโพรงปากให้สะอาดเช่นเดียวกัน
การให้ภูมิต้านทานโรค (วัคซีน) สำหรับทารกแรกเกิดทารกแรกเกิดทุกรายจะได้รับการฉีดยาคุ้มครองวัณโรค (บีซีจี) แล้วก็ตับอักเสบ บี จากโรงหมอหรือสถานีอนามัยใกล้บ้าน โดยจะบันทึกเอาไว้ในไดอารี่สุขภาพแม่แล้วก็เด็กและก็จะนัดหมายให้มารับวัคซีนคราวถัดไป คุณพ่อและก็รวมทั้งคุณแม่จะต้องพาลูกมารับวัคซีนตามนัดหมาย ภายหลังฉีดยาควรจะดูแลแผลทุกหน โดยการเช็ดชำระล้างผิวหนังรอบๆที่ฉีดด้วยสำลีและก็น้ำที่สะอาด อย่าสะกิดตุ่มหนองหรือป้ายยารอบๆที่ฉีด สำหรับในการฉีดยาคุ้มครองป้องกันวัณโรคจะก่อให้กำเนิดแผลเล็กๆบางทีอาจเป็นฝีขนาดเล็กแล้วก็อยู่ได้นาน 3-4 อาทิตย์ และก็จะเป็นๆหายๆซึ่งไม่มีความจำเป็นต้องทายาหรือปิดแผล แม้กระนั้นแม้เจอความแตกต่างจากปกติ เป็นต้นว่า บวม แดง ปวด แผลขยายใหญ่ขึ้น เป็นหนอง หรือต่อมน้ำเหลืองรอบๆจั๊กกะแร้โตขึ้น ควรจะรีบมาขอคำแนะนำหมอ
ปัญหาที่พบได้บ่อยสำหรับในการดูแลทารกแรกเกิดไข้เด็กอ่อนจะร้องกวนรวมทั้งงอแงเมื่อรู้สึกป่วยหนักตัว ถ้าใช้ปรอทวัดไข้ได้อุณหภูมิมากยิ่งกว่า 37.5 องศาเซลเซียส หมายความว่าจับไข้ ให้เช็ดตัวด้วยน้ำอุ่นเพื่อลดไข้ ถ้าหากจับไข้สูง กระวนกระวาย ซึม ไม่ยินยอมดูดนม จำเป็นต้องรีบพามาเจอหมอ
ตัวเย็นเด็กอ่อนจะมีผิวหนังที่เย็น ซีดเซียว หรือคล้ำ ร่วมกับอาการซึม ไม่ดูดนม และก็หายใจเร็ว ควรจะปรับอุณหภูมิปกติให้สมควร ห่อตัวด้วยผ้าครึ้มๆแล้วรีบเอามาเจอหมอ
ตัวเหลืองเป็นสภาวะธรรมดาที่เจอได้ในทารกแรกเกิด พบได้บ่อย 2-3 วันหน้าคลอด แล้วก็มักหายไปได้เองข้างใน 2 อาทิตย์โดยปลอดภัย ลักษณะของตัวเหลืองเป็นตาแล้วก็ผิวหนังของเด็กแรกคลอดจะมีสีเหลือง ซึ่งมีเหตุที่เกิดจากสารสีเหลืองที่เรียกว่า "บิลิรูบิน" เป็นสารที่มีต้นเหตุที่เกิดจากเม็ดเลือดแดงที่หมดอายุแล้วกระจายตัวหมดลงไป ธรรมดาวิธีการนี้จะเกิดขึ้นในตับ และก็ถูกขับออกมาในอุจจาระทางไส้ คนสามัญจะไม่เหลือสารบิลิรูบินค้างตามผิวหนัง เว้นเสียแต่ในทารกแรกเกิด เนื่องจากว่าเม็ดเลือดแดงจะแก่สั้นกว่า ทำให้มีการสร้างสารบิลิรูบินเยอะขึ้นเรื่อยๆ และก็ตับยังปฏิบัติงานไม่สุดกำลัง ก็เลยทำให้ขับสารบิลิรูบินออกได้ไม่หมด โดยยิ่งไปกว่านั้นเด็กอ่อนที่คลอดก่อนกำหนดจะยิ่งเกิดภาวะตัวเหลืองได้มากขึ้น
ทารกแรกเกิดทุกรายจะได้รับการตรวจตัวเหลืองทางผิวหนังก่อนกลับไปอยู่ที่บ้าน ถ้าหากตัวเหลืองมากมายจนกระทั่งขั้นจำเป็นต้องรักษา หมอจะทำวัดระดับบิลิรูบิน โดยเจาะเลือดจากส้นของเด็กแรกคลอดไปตรวจโดยใช้อุปกรณ์พิเศษ ถ้าหากไม่สูงมากมายจะรักษาโดยการ ส่องไฟ เพื่อมีการขับบิลิรูบินออกมาทางอุจจาระ ฉี่ แล้วก็ผิวหนังของเด็กแบเบาะ ถ้าเกิดระดับของบิลิรูบินสูงมากมายจนกระทั่งระดับที่จะทำร้ายต่อสมอง ซึ่งจะก่อให้กำเนิดสมองทุพพลภาพในระยะถัดมา จำเป็นต้องรักษาโดยการ ถ่ายเลือด ถ้าหากคุณพ่อกับคุณแม่ยังไม่แน่ใจหรือมีปัญหา สามารถกลับมาโรงหมอเพื่อขอความเห็นจากข้าราชการ หมอ แล้วก็พยาบาลได้
สำรอก แหวะ หรือ คลื่นไส้ทารกแรกเกิดแหวะนมนิดๆหน่อยๆนับว่าเป็นภาวการณ์ธรรมดา เพราะหูรูดของกระเพาะยังไม่แข็งแรง ควรจะปรับการให้นมใหม่ โดยให้เด็กอ่อนดูดนมในจำนวนน้อยๆแม้กระนั้นดูดบ่อยครั้งขึ้น และก็อุ้มเรอโดยประมาณ 10-15 นาทีข้างหลังมื้อนมทุกหน จะช่วยลดอาการแหวะนมได้ ถ้าเด็กแรกคลอดมีลักษณะสำรอก อ้วก ปลายมือปลายตีนเย็น ให้รีบเอามาเจอหมอ
สะอึกสะอึกเป็นภาวการณ์ธรรมดาที่เจอได้ในทารกแรกเกิด และก็เจอได้ข้างหลังดูดนม สามารถลดภาวการณ์สะอึกได้โดยอุ้มเรอในท่าธรรมดา หรือลดจำนวนนมในแต่ละมื้อ แม้กระนั้นให้บ่อยมากขึ้น เมื่อแก่ขึ้นเด็กแรกคลอดจะสะอึกลดลง
อุจจาระในตอน 1-2 วันแรกข้างหลังคลอด เด็กแรกคลอดจะอุจจาระวันละ 1-2 ครั้ง อุจจาระจะมีลักษณะเหนียว มีสีดำอมเขียว เรียกว่า ขี้เทา ถ้าหากเด็กอ่อนยังไม่ถ่ายขี้เทาด้านใน 48 ชั่วโมงแรกข้างหลังคลอด ควรจะแจ้งให้หมอรู้เพื่อค้นหาความผิดแปลกที่เกิดขึ้น ต่อจากนั้นเมื่อเด็กแรกเกิดได้รับนมแม่เยอะขึ้นเรื่อยๆ อุจจาระจะเริ่มเปลี่ยนสีเขียวจางสีน้ำตาล รวมทั้งสีเหลืองสุดท้าย
โดยทารกแรกเกิดที่รับประทานนมแม่จะอุจจาระหลายครั้ง วันละราว 3-4 ครั้ง ฉี่วันละบ่อย อุจจาระจะมีลักษณะเหลวๆสีเหลืองทองคำ สำหรับเด็กแรกเกิดที่รับประทานนมผสมจะอุจจาระวันละราวๆ 1-2 ครั้ง อุจจาระชอบแข็งแล้วก็มีจำนวนหลายชิ้น ส่วนอุจจาระที่แตกต่างจากปกติเป็นมีมูกเลือดคละเคล้าหรือเหลวเป็นน้ำ คุณพ่อและก็รวมทั้งคุณแม่จะต้องชำระล้างตูดรวมทั้งอวัยวะสืบพันธุ์ของเด็กแรกเกิด แล้วก็เปลี่ยนผ้าอ้อมทุกคราวข้างหลังเด็กแรกเกิดขี้หรือเยี่ยว รวมทั้งควรจะหมั่นพิจารณาอุจจาระและก็ฉี่เพื่อประเมินสุขภาพของเด็กแบเบาะ
ตาเฉอะแฉะ ตาอักเสบอาการตาเฉอะแฉะ ร้องไห้ หรือมีขี้หูขี้ตามากมาย มักมีต้นเหตุมาจากท่อน้ำตาตีบในทารกแรกเกิด ถ้ามีขี้หูขี้ตาให้ใช้สำลีชุบน้ำสุกสุก ถูชำระล้างจากหัวตาไปพบงตา การนวดตาบ่อยๆจะช่วยลดความร้ายแรงของอาการได้ แม้กระนั้นถ้าหากเยื่อบุตาขาวแดง หนังตาบวม จะต้องเอามาเจอหมอ
สะดือเฉอะแฉะ หรือ สะดือยังไม่หลุดปกติสะดือชอบหลุดราว 2-4 อาทิตย์ข้างหลังคลอด พ่อกับแม่โดยมากไม่ค่อยกล้าเช็ดถูสะดือเพราะเหตุว่ากลัวลูกเจ็บ ก็เลยทำให้สะดือยิ่งหลุดช้าขึ้น โดยเหตุนี้ ควรจะขัดถูชำระล้างสะดือทุกคราวเมื่อจะต้องอาบน้ำเด็กแรกเกิด อย่าทำให้สะดือเฉอะแฉะ เพราะว่าจะก่อให้มีการอักเสบ บวม แดง หรือมีหนอง แล้วก็มีกลิ่นเหม็น แม้มีลักษณะดังที่กล่าวถึงมาแล้วจำต้องนำเด็กทารกมาเจอหมอ
พังผืดใต้ลิ้น หรือ ลิ้นถูกตรึงถ้าใต้ลิ้นของเด็กแรกเกิดมีพังผืด อาจจะก่อให้มีปัญหาสำหรับในการดูดนม และก็การออกเสียงบางคำได้ไม่ชัดเจนในอนาคต การดูแลรักษาทำเป็นโดยการผ่าตัดขลิบลิ้น ซึ่งเป็นการผ่าตัดเล็ก ถ้าผ่าตัดตั้งแต่ตอนแรกกำเนิดหรืออายุไม่เกิน 1 เดือน จะทำเป็นง่ายที่สุด
ผื่นแดงผื่นแดงเกิดขึ้นจากความเปรอะเปื้อนรวมทั้งชื้นแฉะรอบๆขาหนีบหรือรอบๆที่สวมผ้าอ้อม การลดการใช้แพมเพิร์สรวมทั้งเปลี่ยนผ้าอ้อมทุกคราวข้างหลังการอึหรือเยี่ยว จะช่วยลดการเกิดผื่นแดงได้ ถ้าหากอาการแย่ลงควรจะพาลูกมาเจอหมอ
ตุ่มแดงหรือหนองที่ศีรษะไหล่ข้างซ้ายทารกแรกเกิดทุกรายจะได้รับการฉีดยาคุ้มครองปกป้องวัณโรค (บีซีจี) ซึ่งข้างหลังฉีดชอบทำให้เป็นตุ่มแดงหรือหนองเมื่อเด็กแบเบาะอายุโดยประมาณ 2-4 อาทิตย์ ปกติไม่จำเป็นที่จะต้องทำอะไรเพราะว่าตุ่มดังที่กล่าวมาแล้วข้างต้นจะหายไปเอง นอกจากหากตุ่มหนองแตก ให้ใช้สำลีชุบน้ำสุกสุกขัดชำระล้าง
การสังเกตวิวัฒนาการในด้านต่างๆของทารกแรกเกิดทารกแรกเกิดทุกรายควรจะได้รับการตรวจคัดเลือกกรองการได้ยิน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเด็กแรกคลอดคลอดก่อนกำหนดรวมทั้งเด็กแบเบาะเจ็บไข้ แม้เจอมีความผิดธรรมดาสำหรับเพื่อการได้ยินตั้งแต่ระยะเริ่มต้น จะสามารถใส่เครื่องที่ช่วยในการฟังได้ทันเวลา เพื่อความก้าวหน้ากล่าวและก็การได้ยินให้ปกติในอนาคต
การสังเกตการได้ยินทำเป็นโดยมองว่าลูกมีลักษณะสะดุ้งหรือมีปฏิกิริยา อาทิเช่น กะพริบตา หยุดดูดนม หรือเงียบเวลามีเสียงดังไหม การสังเกตการมองมองเห็นทำบทควสามที่เกี่ยวข้อง
10 ข้อควรทราบ ช่วยให้แม่และลูกน้อยสุขภาพสมบูรณ์แข็งแรงโรงพยาบาลเฉพาะทางสำหรับแม่และลูกข้อควรปฏิบัติของคุณแม่มือใหม่สมุดสีชมพู ฝากครรภ์
